آنچه در بهمن سال 57 روی داد، با محوریت خواسته‌هایی اسلامی نبود و رهبریت آن هم به عهده روحانیت نبود.

از نیمه‌ی نخست سده‌ی نوزدهم، امپراتوری عثمانی مجموعه‌ای اصلاحات و تغییرات قانونی را آغاز کرد که‌ تاثیرات فراوانی بر زندگی سیاسی و فرهنگی و اجتماعی امپراتوری بر جای نهاد. «فرمان گلخانه» در سال 1839، فرمان سال 1856 و بنیان نهادن قانون 1876 مهمترین کارهایی بودند که‌ در این زمینه‌ صورت گرفتند. اگر چه‌ این رفورمها بسیاری از زمینه‌های زندگی در درون امپراتوری را در بر می‌گرفت؛ اما نکته‌ی اصلی آنها تغییر و دستکاری کردن‌شان و جایگاه دین و شریعت در زندگی سیاسی و اجتماعی و قانونی آن عصر بود.

مجازات اعدام همواره از مباحث چالش برانگیزی بوده است که از زوایای گوناگون به آن پرداخته‌ شده است. تجربه نشان داده این مجازات با وجود اینکه از سنگین‌ترین و بی‌رحمانه‌ترین کیفرها به شمار می‌رود در میان مردم از مقبولیت بیشتری برخوردار است و اما در کشورهایی که این مجازات بدون توجه به رأی مردم در جامعه توسط دولت لغو شده، بعد از گذشت سال‌ها از اجرای آن، میزان پذیرش توسط عامه‌ی مردم افزایش چشمگیری داشته است.

«روحانیت سنتی» به عنوان اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین جریان روحانیت شیعه، تلاش داشته است به شیوه سنتی فقیهان گذشته از سیاست به معنای عام آن خودداری کند. این جریان فقط هنگامی که در مورد اصول اسلام یا موجودیت روحانیت احساس خطر کرده، وارد سیاست شده یا در شرایط خاص که جامعه مسلمانان به صورت همگانی وارد سیاست شده‌اند اینان نیز وارد صحنه شده‌ و فتاوا و نظریاتی سیاسی ارایه داده‌اند.

سینمای کشورهای اسلامی را می توان به دو دسته تقسیم کرد. کشورهایی که در این زمینه پیشرو بوده اند و بر دیگر کشورها تاثیر گذاشته اند.(مانند مصر ، ایران و ترکیه) وکشورهایی که سینما در آن ها نتوانسته به جایگاه اصلی خود دست یابد.(مانند الجزایر ، پاکستان و …). به دلایل متفاوت تاریخی ، اجتماعی و سیاسی سینما بین کشورهای اسلامی تنها در مصر، ایران و ترکیه توانسته جایگاه موثری بیابد.

چهاردهم اکتبر سال 2001 نیویورک تایمز عکسی از تظاهرات مسلمانان بنگلادشی در حمایت از طالبان چاپ کرد که بسیاری از آمریکایی‌ها را به حیرت واداشت. نه به سبب آگاهی از همدلی عده‌ای از محروم‌ترین و فقیرترین مردم آسیا با سازمان‌دهندگان بزرگترین و مهیب‌ترین فاجعه تروریستی جهان، بلکه به خاطر عکسی از یک شخصیت عروسکی آمریکایی به همراه بن‌لادن بر روی پلاکاردهای مسلمانان خشمگین بود.

در ایران امروز، با همه‌ی خوانش‌ها و روایت‌های مختلفی که از «اسلام» هست، دست‌کم چهار سرچشمه اصلی برای خوانش اسلام را می‌توان شناسایی کرد. هر خوانش عملی یا نظری از «اسلام»، حاصل ترکیبی خاص از این اسلام ها و در حدود نظری این مقاله از این چهار خوانش است.

«اگر گروه منحرف بر سر کار آید، اسلام در خطر خواهد بود»

«اختصاص بودجه برای تحقق این هدف»

«در مراودات دانشجویان و کتب درسی، تجدیدنظر می‌شود»

با عزیمت از برآیند سیاسی نامتعارف انقلاب ایران و تجربه برآمده از سی و دو سال حکومت جمهوری اسلامی می‌توان گفت که انقلاب ایران، انقلابی بد فرجام بود. اما بد فرجامی به معنی بی‌ فرجامی این انقلاب نیست. حال آن‌که گروهی از پژوهشگران در تحلیل‌ها و ارزیابی‌های خود از انقلاب ایران بر آن بوده‌اند، این انقلاب را مستقل از فرجام آن مورد بررسی قرار دهند. در گفتار کنونی به انگیزه‌های نظری این گروه از پژوهشگران می‌پردازیم و نگاهی خواهیم داشت به پی آمدهای نظری چنین تحلیل‌هایی.

برخلاف خصلت اجتماعی انقلاب ایران که کمابیش مورد توافق پژوهشگران قرار دارد، خصلت مذهبی این انقلاب از سوی همه پژوهشگران به یکسان مورد پذیرش واقع نشده است. در گفتار کنونی نگاهی به مبانی نظری مربوط به ماهیت و گرایش غالب انقلاب خواهیم داشت.

شبیر اختر، شاعر و فیلسوف پاکستانی ـ انگلیسی در متنی که پیش‌رو دارید از مخاطرات آزاداندیشی در محیط‌های اسلامی می‌گوید. وی که دانش‌آموخته‌ی دکترای فلسفه از دانشگاه کمبریج است، به مدت سه سال مدرس فلسفه و ادیان تطبیقی در دانشگاه بین‌المللی مالزی بوده است و در آن‌جا ناباورانه با محیطی دانشگاهی مواجه می‌شود که در آن تحقیق و تدریس آزاد در باب دینی غیر از اسلام به سادگی میسر نیست.

از اسلام برگشتگانِ جدید عمدتا دو گروهند: بی‌دینان و دیندارها. بی‌دین‌ها برخی معتقد به خدایند بدون اعتقاد به هیچ دینی و عده‌ای آته‌ایست هستند. بعضی هم لاادری‌اند. به نظر می‌رسد در حال حاضر در میان آته‌ایست‌ها، یعنی کسانی که کاملا به وجود خدا بی‌اعتقادند بیشترین سهم از آن فرگشتی‌هاست که با نظریه فرگشت (تکامل) جهان خلقت را تبیین می‌کنند و علمی‌ترین و منسجم‌ترین کارها در مبارزه با دین را آنها انجام می‌دهند.

چندی پیش خبر رسید که گروهی از نوکیشان مسیحی در مشهد دستگیر شده‌اند. از قرار اخبار گروهی از نوکیشان مسیحی که قبلا مسلمان بوده‌اند, خواسته‌اند سوار اتوبوسی عازم بجنورد شوند تا با نوهمکیشانشان، یعنی کسانی که سابقا مسلمان و به تازگی مسیحی شده‌اند دیدار کنند که توسط وزارت اطلاعات دستگیر می‌شوند. به قرار همان اخبار جز دوتن، بقیه پس از سپردن تعهد رسمی به مسلمانی، آزاد می‌شوند.

هر گوشه‌ای از مناسبات پیچیده دولت و جامعه در ایران چالشی است نظری که با آموزه‌های متعارف ناهمخوان و ناهمساز است. این چنین ما به نخستین درس از انقلاب اسلامی دست می‌یابیم: شناخت یک پدیده نامتعارف، نگاهی نامتعارف را طلب می‌کند.

تغییر فکر عمومی درباره یک نظام سیاسی، مرحله مهمی از تحولات آتی آن است. اما این عریانی با وجود اهمیت بنیادینی که دارد هنوز به پدیده‌های آشکار و خشونت بی‌شرم و دروغ‌های رسوا محدود است. ما هنوز نیاز داریم که درون این نظام مقدس را واکاوی کنیم و اندیشه آن را بشناسیم. اندیشه‌ای که چه بسا را ما را متحیر کند.

اسلام می‌خواهد مردم با اراده خود به کمال برسند، نه با اجبار

انتقاد تند موسوی از بالا بودن آمار اعدام در ایران