بیست و پنجم مارس سال جاری، کریم سجادپور از موسسه کارنگی میزبان گفتگویی میان رامین جهانبگلو استاد دانشگاه و نظریه‌پرداز سیاسی ایرانی و روبرتو توسکانی سفیر سابق ایتالیا در تهران بود. متنی که در ادامه مشاهده می‌کنید؛ خلاصه‌ای از برجسته‌ترین نکات مطرح شده در این میزگرد است.

جنبش سبز بعد از بیست و پنجم بهمن وارد فاز جدیدی شد. طبق شواهد و بررسی حرکتهای اعتراضی جنبش سبز و نحوه کنش و واکنش رهبران نمادین جنبش و مشاوران آنها، جنبش از فاز «اعتراض قانونی» و «بدفرمانی مدنی» به فاز «نافرمانی مدنی» گام برداشت.

در تمام فراز و نشیب این موج بیست ماهه، توقع نیروهای سیاسی و اجتماعی هوادار تغییرات از هر راهپیمایی و تجمعی، تکرار حضور خیابانی 25 خرداد بود. دور جدید اعتراضات نیز بر پا کردن میدان تحریری دیگر در تهران را انتظار می کشید. حال که اعتراضات خیابانی فروکش کرده است فرصت نیکویی است تا به بحث در خصوص مدل مطلوب فعالیت در شرایط کنونی پرداخت.

در ادامه بحث و بررسی موضوع خشونت در آینه این روزهای جنبش مردمی ایران، تهران‌ریویو در بخش چهارم این مجموعه با آرش نراقی پیرامون همین مبحث گفتگو کرده است. نراقی بر این باور است که در برابر افرادی که مخالفان را از جرگه انسانیت خارج می‌دانند، اعمال حدی از خشونت برای پیشگیری از گسترش آن، مجاز و گاه ضروری است.

صرف‌نظر از این نکته که انقلاب ایران، همچون سایر انقلاب‌ها اجتماعی، از خصلتی چند علتی برخوردار بوده و نمی‌توان توضیح زمینه‌ها و ریشه‌های وقوع آن را به توضیحی تک‌علتی فروکاست، باید گفت که تعریف این انقلاب برآمده از ماهیت آن است. ماهیت یک انقلاب را نمی‌توان مستقل از برآیند سیاسی آن انقلاب توضیح داد. به سخن دیگر، ماهیت یک انقلاب را تنها می‌توان در تاریخ آن انقلاب جست

در ادامه بحث و بررسی موضوع «خشونت» در جنبش مردمی ایران و پس از دو گفتگو با رامین جهانبگلو و محمد مالجو، این بار پای صحبت‌های کورش عرفانی نشستیم. عرفانی جامعه شناسی سیاسی و متخصص جنبش اجتماعی خاورماینه و ایران است. وی مدرک دکترای خود را از فرانسه گرفته و سابقه ده سال تدریس در دانشگاه‌های فرانسه و آمریکا را دارد.

می‌گویند قدیم‌ها وقتی یکی منزل عوض می‌کرد از این دنیا به آن دنیا، می‌رفتند سراغ نوشته‌ها و گنجینه‌ی نهانی‌اش. حالا فکر می‌کنم نسل ما و نسل‌های بعد، باید برود لابه لای سطر سطر صفحات مجازی ورق بزند و جستجو کند و نامی که هیچ وقت نشنیده را بیابد. این هم یکی از همان خدمت‌ها و خیانت‌هاست لابد.

حوزۀ علایق و پژوهش‌های محمد مالجو، دربرگیرنده حوزه‌های تاریخ اندیشۀ اقتصادی، اقتصاد سیاسی و تاریخ اقتصادی ایران در دورۀ پس از انقلاب است. با او در مورد چشم‌انداز ائتلاف و هم‌پیمانی میان جنبش سبز و جنبش کارگری به گفتگو نشستیم.

وقتی مبارزه با ظلم و بیداد گری، توقف خودکامگی، تلاش برای رسیدن به عدالت اجتماعی و جلو بردن دموکراسی در رویه های جاری و استفاده از ظرفیت های قانونی به بن بست می رسد، آنگاه آتشفشان نیروی مردم فعال می شود. در غیاب ساز و کار های متعارف حل منازعات و به بن بست رسیدن راهکارهای پارلمانتاریستی، عرصه برای خلق فشار اجتماعی مهیا می گردد.

نگیزه شکل گیری جنبش اعتراضی یا لااقل یکی از مهم‏ترین انگیزه‏ها این است که دولت در خانه مردم نفوذ کرده و تکلیف تعیین می کند. او هیچ جا خود را نامحرم نمی شمارد. این مردم هستند که همواره نامحرم‏اند. آن هم در برابر حکومتی که همه حیات شهروندان را در دستگاه‏‏ اشعه X تحت مراقبت دارد. از اینجاست که جان مردم به ستوه ‏‏آمده ‏‏است

برای درک بهتر آنچه در میان فعالان جنبش زنان میگذرد با تنی چند از چهره‌های مطرح این جنبش که یا در داخل کشور حضور دارند و یا تجربه “نسل‌ تبعید” را با خود دارند به گفت‌وگو نشستم؛ نیره توحیدی، شهلا شفیق، شادی امین، محبوبه عباسقلی زاده، آزاده دواچی و جلوه جواهری در مجموعه ای که بخش نخست اش را پیش رو دارید با بررسی تغییر شرایط و تحولات، از آینده جنبش زنان می‌گویند.

جنبشی که بخواهد در جامعه حضور داشته باشد، باید در خودش در زمینه‌های روشنفکری و حتی هنری کار کند و به اهدافی که دارد واقف باشد و برای آن اهداف زحمت بکشد. فقط با مظلوم نمایی نمی‌توان به نتیجه رسید. من با دیالکتیک ظالم و مظلوم مخالفم. در تاریخ هم دیده‌ایم عده‌ای بوده‌اند که در مقابل ظلم، مظلوم نمایی کرده‌اند و بعد ها خودشان هم ظالم شده‌اند.

عوت کنندگان از علمای حوزه های علمیه و آنها که به همپایی هرچند دیرهنگام حوزه های علمیه با جنبش اعتراضی مردم امید بسته اند، در برابر این پرسش قرار دارند که با چه منطقی و بر اساس چه شواهدی امیدوارند جماعتی که با حاکمیت هم‏سفره‏اند، ضیافت هنوز تمام نشده غوغا کنند و کنار بکشند؟

از آغاز جنبش سبز مفهوم خیابان دوباره شخصیت سیاسی پیدا کرده است. نسل من با مفهوم خیابان بخوبی آشنا ست و ارزش آن را در انقلاب می شناسد. انقلاب 57 انقلابی بود که در خیابان اتفاق افتاد. اما در این سالهایی که از آن دوره می گذرد کمتر مطالعه ای در باره خیابان انجام شده است. نسل جدید اما با مفهوم تازه ای از خیابان آشنا شده است. و البته با مفاهیم تازه ای در رسانه های جنبشی که در آن شرکت دارد.

با عزیمت از برآیند سیاسی نامتعارف انقلاب ایران و تجربه برآمده از سی و دو سال حکومت جمهوری اسلامی می‌توان گفت که انقلاب ایران، انقلابی بد فرجام بود. اما بد فرجامی به معنی بی‌ فرجامی این انقلاب نیست. حال آن‌که گروهی از پژوهشگران در تحلیل‌ها و ارزیابی‌های خود از انقلاب ایران بر آن بوده‌اند، این انقلاب را مستقل از فرجام آن مورد بررسی قرار دهند. در گفتار کنونی به انگیزه‌های نظری این گروه از پژوهشگران می‌پردازیم و نگاهی خواهیم داشت به پی آمدهای نظری چنین تحلیل‌هایی.

سومین و آخرین بخش از گفت و گوی مجله ی تصویری دیدگاه با آزاده کیان استاد و مدیر مرکز تحقیقات جنسیتی دانشگاه پاریس هفتم به موضوع احتمال همزیستی اسلام و سکولاریسم می پردازد. از نظر او جامعه ی ایران با ویژگی‌های خاص خود می‌تواند به سوی سکولاریسم از نوع ایرانی‌اش گام بردارد.

سه دهه پس از انقلاب اسلامی، تهران هم‌چنان شهر آشوب‌زده و زحمت‌آفرین است. شهری که زخم‌خورده اما هم‌چنان معترض است. تهران هنوز همان پوست‌پاره‌ی ساختاری و معماری زمان شاه را حفظ کرده است، اما لايه‌ای از ايدئولوژی پسا-انقلابی، ساختارهای جدید و ردپاهايی از جهانی‌شدن را با خود دارد.

ستیز با بازرگان که واقعا ستیز عموم انقلابیون بود با او و افکارش، و ستیز با شریعتی که بتدریج شکل گرفت و دامنه یافت مقدمه ای برای اوراق سازی اندیشه های این دو و البته بسیاری دیگر بود. انقلاب از همان راهی نرفته بود که اینان ترسیم کرده بودند. پس هم دلدادگان به اندیشه آنها و هم سرسپردگان به اندیشه های دیگر از ایشان جدا شدند.

در دومین بخش از گفت‌‍وگوی مجله‌ی تصویری دیدگاه با آزاده کیان، استاد و مدیر مرکز تحقیقات جنسیتی دانشگاه پاریس هفتم ادامه‌ی بحث پیامدهای رادیکالیسم در جنبش زنان را پی می‌گیریم و به ارتباط آن‌ها با غرب و فاصله‌های میان واقعیت‌های جامعه‌ی زنان ایرانی و تصویری که غرب از آن‌ها به دنیا نشان می‌دهد می‌پردازیم.

برخلاف خصلت اجتماعی انقلاب ایران که کمابیش مورد توافق پژوهشگران قرار دارد، خصلت مذهبی این انقلاب از سوی همه پژوهشگران به یکسان مورد پذیرش واقع نشده است. در گفتار کنونی نگاهی به مبانی نظری مربوط به ماهیت و گرایش غالب انقلاب خواهیم داشت.