در کمتر از یک سال از عقد قرارداد گردشگری بین تهران و قاهره، دولت مصر اعلام داشته که این قرارداد را به حالت تعلیق درآورده و از اجرای آن خودداری خواهد کرد. قاهره نگرانی های «امنیتی» را دلیل این تصمیم خود ذکر کرده است. بدین ترتیب قراردادی که در اواخر دولت احمدی نژاد به تصویب رسید، در اوائل دولت روحانی تعلیق شده است.

حمایت از حمله آمریکا به سوریه ـ پیش از آنکه چیزی ثابت شود و شورای امنیت سازمان ملل مجوزی صادر کند ـ یک جنایت است. فاجعه‌ای در شرف وقوع است و حمایت از این فاجعه‌ی قریب الوقوع ـ به صرف روابط نزدیک اسد با جمهوری اسلامی یا روسیه ـ دست کم غیراخلاقی‌ست ـ حتی اگر بعدها مدارک و بهانه‌های لازم هم بدست آید.

مصر و ایران بیش از سه دهه است که در وضعیت قطع رابطه سیاسی با یکدیگر به سر می برند. از این رو سطح مناسبات دو کشور در حد دفتر حفاظت منافع و نه سفارت است. حتی سقوط مبارک و به قدرت رسیدن دولت اسلامگرای محمد مرسی نیز موجب نشد که روابط دو کشور به حالت عادی باز گردد. بدیهی است که این سردی روابط چه در زمان مبارک و چه پس آن، نشان از عمق واگرایی دو کشور دارد.

نه سال از زمانی که بحث هلال شیعی توسط ملک عبدالله پادشاه اردن مطرح شد، می‌گذرد. در سال 2004 میلادی ملک عبدالله درباره ظهور یک هلال شیعی ایدئولوژیک از بیروت تا خلیج فارس هشدار داد. پس از آن برخی کشورهای منطقه و نیز قدرت‌های فرامنطقه‌ای از افزایش نفوذ شیعیان ابراز نگرانی کردند. طى اين سالها ايران طرح اين مساله را بى‌اساس و تنها بهانه‌اى براى محدود كردن فعاليت شيعيان منطقه دانسته است، اما سخنان اخیر قاسم سليمانى نشان از تلاش ایران براى سامان دادن به اين هلال ايدئولوژيك دارد.

سوریه هم‌پیمان اصلی ایران در خاورمیانه است و عمر این هم‌پیمانی به سه دهه می‌رسد. حکومت سوریه در واقع نخ تسبیح طرح استراتژیک ایران در منطقه است، طرحی که از تهران تا حومه جنوبی بیروت گسترده شده و ایران از طریق آن تلاش کرده قدرت خود را در منطقه افزایش دهد. بدین ترتیب سقوط نظام سوریه باعث می‌شود تا حزب‌الله به عنوان نوک پیکان این طرح استراتژیک در محاصره قرار گرفته و تنها شود.

سوالی که برای بسیاری از جمله غربی‌ها ایجاد می‌شود این است که نظام ایران در حمایت از بشار اسد و حکومتش تا کجا پیش خواهد رفت؟ بسیاری معتقدند که حمایت نظام ایران از بشار اسد یک اقدام استراتژیک نیست؛ چرا که اگر این طور بود، ایران باید در مرحله‌ای سرانجام به حمایت از مردم سوریه می‌پرداخت چرا که حکومت‌ها رفتنی هستند و این مردم هستند که باقی می‌مانند. حمایت ایران از حکومت سوریه در واقع بر پایه‌های ایدئولوژیک و دیدگاه دینی نظام ولایت فقیه استوار است و اصولا نظام‌های ایدئولوژیک واکنش‌های خطرناکی دارند.

ایران احساس کرده است باید اعتبارش در دنیای عرب را باز پس بگیرد. اعتباری که با دفاع از دولت سوریه از دست داده است. گمانم می کنم این موضوع در حمایت علنی از فلسطین تاثیر به سزایی داشته است. اما همچنین فکر می کنم که این یک پیام به اسرائیل بوده است، کشوری که ایران را تهدید کرده است. به اسرائیلی ها یادآوری کرده است که اگر ارتش این کشور به ایران حمله کند ممکن است با واکنش مقابل از جانب غزه شگفت زده شوند.

پژوهش جدید مرکز بگین ـ سادات حاکی از این است که تصوری ویژه نسبت به نقش حماس و حزب‌الله در حمله و جنگ احتمالی اسراییل و ایران وجود دارد، بدین ترتیب که گفته می‌شود اگر اسراییل به ایران ضربه نظامی وارد کند، حماس و حزب‌الله بلافاصله در هم‌پیمانی با ایران وارد نبردی مسلحانه با اسراییل خواهند شد. با این حال، وضعیت در خاورمیانه تغییر کرده و بر خلاف نظر عمومی،‌ مشارکت حزب‌الله و حماس در چنین جنگی به هیچ وجه فعال و محتمل نخواهد بود.

محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران ایران قصد دارد چه پیامی به کشورهای منطقه و جامعه جهانی برساند؟ آیا وی می‌خواهد تاکید کند که حضور ایران در سوریه و لبنان موضوع مرگ و زندگی است و ایران در این راه تا آخر خواهد رفت، حتی اگر وضعیت به جنگی داخلی در این کشورها یا حتی فراتر؛ جنگی منطقه‌ای ختم شود؟ یا اینکه حفظ سوریه در محور مقاومت ارزش این را دارد که تنش‌ها گسترش یافته و حتی به رویارویی مستقیم برسد؟

برای هانا آرنت، بخش‌ها، منطقه‌ها و حومه‌ها «جمهوری‌های اوليه»ای هستند که حوزه‌ی عمومی را تعريف می‌کنند و آزادی را تضمين می‌کنند. اما در مصر امروز، مترادف عملی اين بخش‌ها چه خواهند بود؟ سازمان‌های جمعی و انجمن‌های داوطلبانه يا صفحات فيس‌بوک و حساب‌های توييتر، يا جايی ميان همه‌ی اين‌ها و ترکيبی از همه‌ی اين‌ها؟

در مصر بیشتر مردم متدین هستند ولی این انقلابیون نبودند که به اسلام گراها رای دادند، بلکه گروه بزرگ دیگری در جامعه مصر است که رای خود را به صندوق‌ها انداخته است. بسیاری از مردم مصر در انقلاب نقشی کم رنگ داشته یا اصلا هیچ مشارکتی نداشتند. این گروه بزرگ، حتی اگر بدانند که انقلاب شده است، باز هم از جریان به خوبی مطلع نیستند و زمانی که انتخابات می شود، یک روحانی در مسجد توضیح می دهد و صندوق رای را برایشان می برند و آنها رای می‌دهند. تعداد این افراد اتفاقا کم هم نیست.

سیاست ایران در قبال سوریه فعلا دچار بحرانی عمیق است؛ اما هر چه هست نباید فراموش کرد که حزب‌الله لبنان هم‌پیمان اصلی ایران در منطقه به حساب می‌آید، پس حتی اگر ایران مجبور شود پشت نظام اسد را خالی کند؛ هرگز نمی‌تواند این حرکت را بدون برنامه‌ریزی برای ادامه حمایت از حزب‌الله و هم‌پیمانی با آن انجام دهد.

پیامدهای منطقه‌ای ناشی از حمله اسراییل به ایران، بزرگ‌ترین عامل منفی در برابر این تصمیم‌گیری است. اسراییلی‌ها بر این باور هستند که به محض دست زدن به اقدام نظامی علیه ایران، هزاران موشک از طرف لبنان و نوار غزه به طرف شهرهای اسراییلی شلیک شده و نیروهای آمریکایی مستقر در افغانستان، عراق و خلیج فارس نیز هدف قرار گیرند.

وضعیت کنونی چیزی بیش از این را نشان نمی‌دهد که سقوط یا بقای دولت اسد در سوریه دیگر ضمانت مطلوبی برای ادامه فعالیت‌های حزب‌الله به عنوان بازوی اجرایی ایران در مرز با اسراییل نیست و این حزب اکنون در لبنان محاصره شده و اندک اندک باید برای ادامه حیات خود به دنبال معادله‌ای باشد که قاعدتا سلاح در آن جایی نخواهد داشت

چندیست که بحرین شاهد تظاهرات مردمی علیه آل خلیفه و سرکوب خشونت‌بار این تحرک مردمی از طرف حکومت است. آنچه در این میان جالب توجه می‌نماید؛ حجم دخالت ایران در این کشور است. این دخالت به جایی رسید که روزنامه کیهان وابسته به رهبری ایران؛ علنا خواستار دخالت نظامی مستقیم ایران در بحرین در حمایت از مردم این کشور شد.

خوشبین‌ترین آدم‌ها هم گمان نمی‌کرد که به این زودی موج دموکراسی‌خواهی سراسر منطقه خاورمیانه را فرا بگیرد و دیکتاتورها یکی پس از دیگری سقوط کنند. ه منظور تحلیل این رویدادها به سراغ دکتر جتیل سلویکژ، استادیار دانشگاه اسلو رفته‌ایم و نظرات او را جویا شده‌ایم. سلویک مطالعات دامنه‌داری درباره خاورمیانه انجام داده‌است. کتاب اخیرش “ثبات و تغییر در خاورمیانه مدرن” نام دارد که در ضمن آن به شرایط سیاسی ایران نیز به طور خاص پرداخته‌است.

روابط ایران و افغانستان به عنوان همسایگان فارسی‌زبان در طول سال‌های مدیدی، سوال‌های زیادی را برانگیخته است. روابطی که نه تنها سیاسی است بلکه به علت زبان و تاریخ مشترک، مردم این دو کشور را به یکدیکر گره زده است. برای درک بهتر معضلات رابطه سیاسی ـ اجتماعی ایران و افغانستان، گفتگویی داشتیم با گیسو جهانگیری، جامعه شناس و متخصص روابط در آسیای مرکزی، عضو عیات بین‌المللی جامعه حقوق بشر (FIDH).

تحلیل‌گران می‌گویند دوره گذار در ایران طولانی می‌شود، اما من دیگر خیلی مطمئن نیستم. رویدادهایی که در جهان اسلام به وقوع می‌پیوندد، ورای درک و تصوراتی است که تاکنون داشته‌ایم.

عصر دهم فوریه 2008 و در بیست کیلومتری جنوب شرق بیروت، مردی در برابر دوربین‌های خبری قرار گرفته و سخنانی تکان‌دهنده بر زبان آورد. وی با پشت سر گذاشتن تمامی خطوط قرمز در لبنان از مربع امنیتی حزب‌الله و دست داشتن این حزب در پروژه‌ای بزرگ خبر داد. پروژه‌ای که طراح آن ایران و بازوهای اجرایی آن حزب‌الله بودند.

این روزها؛ جهان با پدیده جنجال‌برانگیز و جذابی به نام «ویکی‌لیکس» مشغول شده است. این پایگاه اینترنتی ظرف چند ماه گذشته به تنهایی موفق شده تا آرزوی هزاران روزنامه‌نگار را برآورده کند که در طول دوره کاری خود ممکن است به ندرت موفق شوند عامل برملا شدن حتی یک پرونده جنجالی، کوچک اما تاثیرگذار شوند.