در بخش نخست این یادداشت برای شناخت ریشه‌های تبعیض جنسیتی، سه بستر “جامعه، مردان و قوانین مردسالارانه و سرانجام خود زنان” را برشمردیم و نگاهی داشتیم به جامعه و محیط؛ اکنون در بخش دوم، بدون نفی معضلات جامعه مردان، و بدون انکار کاستی‌ها و ظلم‌هایی که به خود آنها می‌شود، سعی داریم با اشاره به قوانین مردسالارانه در ایران و دیگر نقاط جهان، تاثیر “خصلت، سنت و قوانین مردانه” بر تبعیض علیه زنان را مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

همزمان با انتشار خبر آغاز به کار شبكه تلويزيونى رسانه سبز ايران (رسا) با خبر شدیم که بنیاد تازه تاسيس «ايران ندا» تلویزیون دیگری را نیز در آینده راه‌اندازى خواهد كرد. این دو رسانه در هر چه متفاوت باشند، در شکستن انحصار رسانه‌ای صدا و سیمای ایران هم‌داستان‌اند و امیدی بر امیدهای ایرانیان افزوده‌اند.

هرچند این تاکید بر لزوم تقویت، گسترش و توانمندسازی شبکه‌های اجتماعی در چند ماه گذشته از سوی رهبران جنبش سبز، نزدیکان آنان و برخی نخبگان بارها تکرار شده است، اما هنوز پرسش‌های ابتدایی در ماهیت این شبکه‌ها و راهکارهای عملیِ تقویت و گستردگی آنها بی‌پاسخ مانده است و نیاز به بحث و گفتگوی بیشتری برای روشن شدن موضوع دارد.

گرچه دستگیری فعالان سیاسی کم و بیش بازتاب وسیعی در عرصه‌ی اطلاع‌رسانی مجازی و در سایت‌ها و وبلاگ‌های اصلاح طلب و نزدیک به جنبش سبز می‌یابد و گاهی هم‌چون اهرم فشار افکار عمومی علیه دستگیری‌های بی‌ر‌ویه و خارج از چارچوب قانون از سوی حاکمیت ایران عمل می‌کند، دستگیری گاه به گاه پاره‌ای از محققان منفرد و مستقل بازتاب چندانی نمی‌یابد.

یکی از بزرگ‌ترین جنایات رژیم ایران، جلوگیری از آزادی گردش اطلاعات است. این امر، انکار یکی از خواسته‌های اساسی انسان و نیاز به تکامل دید انسان نسبت به جهان است که باعث رشد و شکوفایی شخصیت انسان‌ها می‌شود. به بیان دیگر، انکار آزادی گردش اطلاعات، انکار حق انسان بودن است

با توجه به خروج نابه‌هنگام ایرانیان پس از انتخابات، مشکلات بسیاری دامن آنان را گرفته است؛ نداشتن پشتوانه مالی، عمده‌ترین مشکل آنان است. خروج بی‌برنامه از کشور مانع از جمع‌آوری حداقل سرمایه‌ای شده تا بتوانند با خیالی آسوده‌تر سر بر بالین بگذارند. برخی نیز داشته و نداشته خود را به عنوان وثیقه به دادگاه سپرده و از کشور گریخته‌اند و با توجه به این که قانون سازمان ملل به پناهجو اجازه کار نمی‌دهد، هیچ منبع درآمدی ندارند.

قانون اساسی جمهوری اسلامی علیرغم کاستی‌های خود در بسیاری از عرصه‌ها قانون مدرنی است. اما صرف تدوین و تصریح حقوق اجتماعی در قانون اساسی هیچ‌گاه تضمینی برای تحقق این حقوق در عمل ایجاد نمی‌کند. این‌که رهبران جنبش سبز خواهان اجرای قانون اساسی جمهوری اسلامی شده‌اند، عملا اعتراف به بی‌اعتنایی صاحبان قدرت به همان قانونی است که هم‌زمان با تاسیس دولت اسلامی در ایران در اثر پیروزی انقلاب به تصویب رسید.

زمانی که سخن از تبعیض و خشونت علیه زنان به میان می‌آید و ذهن به دنبال یافتن مقصر اصلی می‌گردد، دلایل قصه‌ی تلخ آنچه بر زنان در جامعه‌ی جهانی می‌گذرد را در سه بستر جستجو می‌کند: نخست جامعه، سپس مردان و قوانین مردسالارانه و سرانجام خود زنان.

در گذشت نصر حامد ابوزید (1943-2010) و محمدحسین فضل‌الله (1935-2010) به فاصله‌ی سه روز از یکدیگر را می‌توان به معنی از دست دادن دو چهره‌ی علمی کم وبیش عقل‌گرا در میان مسلمانان دانست. اولی قرآن‌شناسی با گرایش عقلی در اسلام سنی و دومی فقیهی مفسر با فتاوای متفاوت و نواندیشانه در اسلام شیعی بود.

از سال‌های پایانی دهه 40 شمسی که برای نخستین بار سخن از “عوام‌زدگی روحانیت” از سوی یک روحانی معتبر به میان آمد، چهار دهه می‌گذرد.
اگر سخن حافظ و پاره‌ای از اهل حکمت را بپذیریم که برای پخته شدن هر خامی، یک “اربعین” لازم است، اربعین آن نقدِ بلند فرا رسیده و اینک “روحانیت عوام” به “دولت عوام” ارتقا یافته است.

تهران در آتش است و من نظاره‌گر پرنده سنگی‌ با بال‌هایی گسترده. پرنده‌ای که حالت پرواز به خود گرفته؛ اما در واقع نمی‌تواند پرواز کند. این نمادی عالی‌ است از آن چه پس از انتخابات گذشت: مردم ایران مهیای پرواز به سوی آسمانی سبز و روشن‌تر بودند؛ اما حکومت وحشیانه پر پروازشان را به بال‌های سنگی‌ بدل ساخت

سال 1358، سال استقرار جمهوری اسلامی‌ست. حکومت نونهاد باید مواضع خودش را با هر نهاد سیاسی و صنفی روشن کند؛ مرزبندی در زمینی که مالکیت آن مورد تردید جدی قرار گرفته است. نهادهای بیرون از حاکمیت نیز در پی آن هستند تا راهی برای ورود به جریان اجتماعی‌ای پیدا کنند که حاکمیت با تسلط بر افکار عمومی آنها را از آن بیرون کرده است.

نتیجه سیاست‌های حاکم در ایران، قطبی کردن جامعه حول محور دین از یک سو و مدرنیته از سوی دیگر بوده است. از نظر سیاستگذاران نظام ولایی باید برکشیدن طبقات فرودست فوریت یابد، مدرنیزاسیون نظامی اولویت داشته باشد و به ایشان سپرده شود و طبقات متوسط از همه شئون موثر کنار گذاشته شوند و میدان عمل نهادهای آنها محدود شود.

آنکه وقتی خط و مشی عمومی جامعه یا سیاست‌گذاری‌های بزرگ در راستای رفع تبعیض جنسی و حذف خشونت علیه زنان نباشد، با این همه فساد و عدم وجود سیستم قضایی عادل حامی برای زن؛ نه زن و نه مرد امکان تغییر نخواهند داشت.

سرکوب جریان روشنفکری ادبی در ایران طرحی‌ست که 31 سال با جدیت پیگیری شده و طرحی از یک مجموعه سرکوب‌ها برای از بین بردن مرجعیت خارج از حاکمیت است و ناموفق نیز نبوده است. چرا که در جنگ با افراد، به جبهه نهادهایی که آنها را نمایندگی می‌کردند نیز هجوم برده است.

جنبش زنان در ایران باید کل جامعه را در نظر بگیرد؛ قانون و فرهنگ می‌توانند همدیگر را تحکیم کنند به شکلی که گاه این فرهنگ است که بر قوانین تاثیر می‌گذارد و گاه برعکس؛ اما آنچه در ایران شاهدش هستیم تلاش دولت برای تحکیم نظام ولایتی در حیطه‌ی سیاسی و خانواده است. دولت تلاش می‌کند با زور یک فرهنگ مردسالاری را بر جامعه حاکم کند.

در حالیکه قهوه‌اش را هم میزد و با لبخندی که هم شاد بود و هم متشنج به من نگاه کرد و پرسید در مورد جوهر هویت ایرانی چه باوری داری؟ پاسخ را با جرعه کشیدن ادامه مطلب…

نوشتم مادر بابا، جنگ او را از ما گرفت، نوشتم مادر نان،‌ سهم شب‌هاي ما نشد، نوشتم مادر مردم، دار مي‌زنند سرهايشان را، چرا پشت آن پلک‌هاي خسته‌ات اشک‌هاي در بدري‌ات را پنهان كردي و به من ياد دادي بنويسم انسان؟ كدام انسان مادر؟ چرا زندان را برايم نكشيدي وقتي برادرت حبس ابد شد؟

ما در حال ورود به دوره خطيري هستيم. فقط تروريست‌ها، بانكداران و تغييرات آب و هوايی نيستند كه تأثيرات مخربی بر احساس امنيت و ثبات ما دارند. جهانی شدن، خود منبع ترس و نگرانی و بی‌اعتمادی ميلياردها تن از مردمانی است كه برای محفوظ ماندن از پیامدهای آن، دل به رهبران خود بسته‌اند.

حکومتِ خودکامه، تاريخ‌نوشتن را خوش ندارد و در عوض آن‌چه می‌پسندد و رواج می‌دهد «تبليغات» است. حتا رویدادهای گذشته برای این حکومت، باید در قالب واحدهای تبلیغاتی بسته‌بندی و به جامعه خورانده شود. تاريخی که به تبلیغات تحویل‌پذیر نیست، در خور نوشتن نیست و به عکس تهدید است.