تهران شهر «جالبی» نيست. این شهر به هيچ‌کدام از همتاهای منطقه‌ای‌اش مثل استانبول و قاهره، با تاریخ بلند امپراطوری يا استعماری‌شان، موقعيت ژئوپولتيکی محوری، معماری به یادماندنی و جاذبه‌ی طبيعی‌شان، شباهتی ندارد. تهران هم‌چنان کلان‌شهری است با ۱۲ میلیون جمعیت، خيابان‌هایی که ۴ ميلیون وسيله‌ی نقليه آن‌ را به خفگی کشانده‌اند و آلودگی هوايی که هر ماه ۳۶۰۰ نفر از ساکنان‌اش را می‌کشد.

چندی پیش سایت «دیگربان» از انتشار جزوه ای با عنوان «زمزمه های رنگی» و با نام فرعی «واکاوی براندازی نرم در حوزه نشر» خبر داد. این جزوه از سوی «اندیشکده راهبردی امنیت نرم» منتشر شده و در دسترس عموم قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می دهد این جزوه که حاصل پژوهشی غرض مند در حوزه فعالیت ناشران مستقل است پیش از سال 1388 تهیه شده است.

در نگاه اول خودکشی خود را فدا کردن است برای چیزی که ارزش مردن دارد. خودکشی با آیین های قربانی ربط می یابد. اما در اینجا کسی تو را به قربانگاه نبرده است. خود به پای خود رفته ای. کسی که خودکشی می کند دیگر چیزی از جهان نمی خواهد. این مقام کوچکی نیست.

درک بسیاری از واقعیات به شکل صریح و عریان برای انسان ممکن نیست. انسان تنها به شیوه‌ای تدریجی و با تمهیداتی که از برودت ناگوار و ضمختی آسیب‌زننده‌ی واقعیت می‌کاهد، به درک این دست واقعیات نزدیک می‌شود. واقعیت محتوم، جهانشمول و گریزناپذیر “مرگ”، مثال خوبی برای بررسی این نکته است

در ماه نوامبر یک شبکه تلویزیونی بلژیکی مستند کارت قرمز را پخش کرد که راجع به شهلا جاهد (معشوقه فوتبالیست مشهور ایرانی، ناصر محمدخانی) بود. او در سال 2002 به اتهام قتل همسر ناصر دستگیر شده بود. چیزهایی راجع به محاکمه شهلا جاهد شنیده بودم، اما وقتی در برنامه کارت قرمز به داستان کامل او پی بردم با ناباوری نفس در سینه‏ام حبس شد و تا چند ساعت بعد زبانم بند آمده بود.‏

با داریوش که این روزها حسابی پرکار و پرتلاش است درباره موضوعات مختلفی چون هنر معترض یا تمایلش به عرفان گفتگو کردیم. او بر این باور است که اعتراض باید هدفمند و مستمر باشد و هنرمندان جوان نیز وظیفه دارند تا با ابتکار و خلاقیت آینه و بازتاب آلام هم میهنانشان و تلاش های آزادی خواهانه آنان باشند.

وقتی جامعه با باورهای سنتی عجین باشد و دوری جستن از این باورها کاری شبه محال و توهین به اعتقادات محسوب شود و از سویی دیگر نیز زنان، جنس دوم شناخته شوند به راحتی می‌توان دریافت که این جنس دوم نه فقط از عدم آگاهی بلکه به پیروی از سنت‌های نسبتا «مقدس»، پذیرای چنینی ظلمی در حق خود می‌شود.

تجربه‌ی عرفانی در اساس تجربه‌ی وجه بدیهی پدیده‌هاست، و تلاش برای کسب تجربیات عرفانی، در واقع تلاش برای احیاء جنبه‌ی ناپوشیده‌ی امور است که البته معنایی جز بازگشت به سطح، یا نمای بیرونی واقعیت ندارد. در واقع می‌توانیم تجربه‌ی عرفانی را نام متداول و سنتی آن تحول وجودی‌ای قلمداد کنیم که قرار است از طریق تقویت فوق‌العاده‌ی تصاویر، ما را از واقعیت بی‌نیاز کند

صنعت تجاری موسیقی ایرانی بوی گند دلار می‌دهد و حالا به طور خودکار آهنگ‌هایی را تولید می‌کند که مردم تهرانجلس دوست دارند بشنوند: آهنگ‌های تقلیدی از روی R&B و هیپ‌هاپ آمریکایی و تنها با این تفاوت که شعرهایشان به فارسی است. گذشته از این سینه‌های بزرگ سیلیکونی، النگوهای طلایی، شلوارهای بگی و ماشین‌های میلیون دلاریشان هم شبیه هم است.

تصویر را خوشایند ما (چه در مقام افراد انسانی چه نوع انسان به طور کلی) نساخته است. حضور تصویر در زندگی انسان و به ویژه محتوای تصاویر بزرگ و کلان را صرفاً ذائقه‌ی زیبایی‌شناختی ما یا منفعت سیاسی ما تعیین نکرده است. حضور تصاویر به طور کلی و در مورد تصاویر بزرگ، محتوای آنها؛ از ضرورتی وابسته به ذات انسان ناشی شده است.

شبیر اختر، شاعر و فیلسوف پاکستانی ـ انگلیسی در متنی که پیش‌رو دارید از مخاطرات آزاداندیشی در محیط‌های اسلامی می‌گوید. وی که دانش‌آموخته‌ی دکترای فلسفه از دانشگاه کمبریج است، به مدت سه سال مدرس فلسفه و ادیان تطبیقی در دانشگاه بین‌المللی مالزی بوده است و در آن‌جا ناباورانه با محیطی دانشگاهی مواجه می‌شود که در آن تحقیق و تدریس آزاد در باب دینی غیر از اسلام به سادگی میسر نیست.

دوم آذر سال‌روز مرگ کسی است که زندگی و مرگش به سرنوشت حرفه‌ای که او دل‌بسته آن بود، بسیار شباهت دارد. ادبیات معاصر فارسی و جریان روشنفکری ادبی برای یادآوری این شباهت‌ها قربانی کم نداده است و دکتر غلام‌حسین ساعدی (گوهر مراد) نویسنده نام آشنا، بزرگ‌ترین نمونه از خیل کسانی است که با زندگی خود، تصویری مختصر از سرنوشت ادبیات معاصر فارسی و جریان روشنفکری وابسته به آن به دست می‌دهند.

سومین و آخرین بخش از گفت‌وگو با داریوش آشوری بر محور هوشیاری تاریخی و بررسی گفتمان‌های حاکم بر نبرد گروه‌های سیاسی در ایران امروز می‌پردازد.

روزی که شهرنوش پارسی‏پور را در فیلم زنان بدون مردان (2009)، برداشت آزادی از رمان سبک رئالیسم جادویی پارسی‏پور، در نقش کوتاه خانم رئیس مستبد فاحشه‏خانه دیدم، به او افتخار کردم. شاید افتخار کردن به کسی که از نزدیک نمی‏شناسی خیلی مناسب نباشد، اما نمی‏شود گفت خواننده‏ها نویسنده‏ی محبوبشان را نمی‏شناسند. با خواندن کتابی که شما را در خود غرق می‏کند، صمیمیت با یک غریبه پیدا می‏کنید که در زندگی واقعی نظیر ندارد.

از اسلام برگشتگانِ جدید عمدتا دو گروهند: بی‌دینان و دیندارها. بی‌دین‌ها برخی معتقد به خدایند بدون اعتقاد به هیچ دینی و عده‌ای آته‌ایست هستند. بعضی هم لاادری‌اند. به نظر می‌رسد در حال حاضر در میان آته‌ایست‌ها، یعنی کسانی که کاملا به وجود خدا بی‌اعتقادند بیشترین سهم از آن فرگشتی‌هاست که با نظریه فرگشت (تکامل) جهان خلقت را تبیین می‌کنند و علمی‌ترین و منسجم‌ترین کارها در مبارزه با دین را آنها انجام می‌دهند.

رسانه‌های فردی و خودمانی و شهروندمدار هر قدر زیاد و متنوع شوند تنها سبد انتخاب‌های شهروندان و روش‌های ارتباط ایشان را رنگارنگ‌تر می‌کنند. هیچکدام نه دیگری را از فعالیت می‌اندازد نه تضعیف و تعطیل می‌کند. اینها شاخه‌های تازه‌ای بر درخت ارتباطات مردمی‌اند. شاخه‌هایی که سلامت تنه را هم نشان می‌دهد. اینها همدیگر را تکمیل می‌کنند نه تعطیل. این اصلا معنای دموکراسی است.

چندی پیش خبر رسید که گروهی از نوکیشان مسیحی در مشهد دستگیر شده‌اند. از قرار اخبار گروهی از نوکیشان مسیحی که قبلا مسلمان بوده‌اند, خواسته‌اند سوار اتوبوسی عازم بجنورد شوند تا با نوهمکیشانشان، یعنی کسانی که سابقا مسلمان و به تازگی مسیحی شده‌اند دیدار کنند که توسط وزارت اطلاعات دستگیر می‌شوند. به قرار همان اخبار جز دوتن، بقیه پس از سپردن تعهد رسمی به مسلمانی، آزاد می‌شوند.

موزه ملی ایران در دست رژیمی‌ست که کاملا دشمن تاریخ پیش از اسلام کشور و مخصوصا پیکر تاریخی کوروش کبیر است. موزه بریتانیا می‌توانست اعتراض شدید خود را با امتناع از دادن این اثر تاریخی به رژیمی که از کوروش کبیر نفرت دارد، نشان دهد.

مهم‌ترین مساله این است که بتوان تناقض رفتار احمدی‌نژاد را با گفتار او در مراسم رونمایی از منشور کورش، نیز با رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به تاریخ ایران باستان که به ویژه در سخنان آیت‌الله علی خامنه‌ای متظاهر می‌شود، توضیح داد. او بارها به صراحت هر نوع تبلیغ و منزه‌سازی حکومت‌ها و حاکمان ایران باستان را تبلیغ طاغوت دانسته است.

سومین بخش از سلسله نوشته‌های «از خیابان‌های تهران» که به مسائل اجتماعی ایران از نگاهی ساده می‌پردازد، به موضوع انتشار روزنامه و کتاب در ایران اختصاص دارد. «شفق آشنا» در این یادداشت، وضعیت نشر در دوره احمدی‌نژاد را با دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی مقایسه کرده است.