“آن بنده خدایی که شعار می‌دهد سربازی را حرفه‌ای می‌کند، بودجه اش را دارد؟”. این اعتراض سردار موسی کمالی، جانشین اداره منابع انسانی ستادکل نیروهای مسلح خطاب به یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری است که اگرچه نامش را نبرده اما احتمالا پیگیران اخبار انتخابات به راحتی می‌توانند او را بشناسند: محسن رضایی. سردار کت و شلوار پوشی است که دو دوره است با جدیت از برنامه و قصدش برای تغییر در سیستم سربازی صحبت می‌کند. کاندیداتوری او برای بار سوم، در فضای مجازی باعث شوخی و خنده بسیار شده اما خودش خیلی جدی برنامه‌هایی جوان‌پسند و عمدتا غیرسیاسی را در دستور کار دارد یا لااقل وعده‌اش را می‌دهد. وعده‌ای که هنوز نه به بار است و نه به دار، اعتراض یک سردار مسوول را برانگیخته. اما تجربه ثابت کرده که وعده‌هایی با مضامین اجتماعی و جوان‌پسند، مطمئن‌ترین راه برای کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری است. نه مانند وعده‌های سیاسی، بودار است و قابلیت برخوردن به این جناح و آن جناح را دارد و نه مانند وعده‌های اقتصادی، با خط کش عدد و رقم اندازه‌گیری خواهد شد و قابلیت دردسرسازی دارد. از طرف دیگر جوانان و نوجوانان ایرانی عمده‌ترین بخش رای‌دهندگان جامعه ایرانی را تشکیل می‌دهند که جذب آرای این طیف، تا حد زیادی کاندیدای پیروز را مشخص می‌کند. سند زنده‌اش هم محمود احمدی‌نژاد که سال 84 می‌گفت کاری به مو و ظاهر جوان‌ها نخواهد داشت اما گشت ارشاد در دو دولت او امان جوان‌ها را برید. در فرصت محدود این گزارش نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین وعده‌های اجتماعی مطرح‌ شده در دو انتخابات ریاست‌جمهوری دهه 80 شمسی.

انتخابات ریاست جمهوری 1384

جوانگرایی و تبعیض مثبت به نفع زنان

مصطفی معین، یکی از مهم‌ترین کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری نهم بود. عمده احزاب اصلاح‌طلب از او حمایت کرده بودند و به نوعی کاندیدای مورد نظر سید محمد خاتمی، رییس‌جمهور وقت هم محسوب می‌شد. او تصمیم گرفته بود چند پله جلوتر از خاتمی حرکت کند و در کنار برنامه‌های سیاسی، وعده‌هایی باب میل جوانان و زنان هم در دستورکار داشت. بالاخره کاندیدایی که در کلیپ تبلیغاتی‌اش از صدای داریوش اقبالی استفاده می‌شود، نمی‌تواند نسبت به آزادی‌های اجتماعی و مطالبات نسل جوان بی‌تفاوت باشد.

او در برنامه تبلیغاتی حضور در جمع جوانان که برای پخش از تلویزیون تهیه شده بود عنوان کرد: “طبیعی است که به عنوان یک استراتژی، برابری حقوق خانم‌ها و آقایان در دولت جدید اصلاحات مورد تاکید قرار خواهد گرفت. حقوق کامل و برابر و فرصت‌های کامل و برابر شهروندی نسبت به کنوانسیون که در سطح جهانی وجود دارد و ما نباید نسبت به آنها بی توجهی کنیم … بعد از پیروزی انقلاب، سطح تحصیلات خانم ها افزایش پیدا کرده، مخصوصاً سطح تحصیلات عالی. ولی به همان نسبت حضور در اجتماع افزایش پیدا نکرده، یا از تبعیض برخوردارند یا حتی از نظر میزان درآمد و حقوق بین خانم‌ها و آقایان تبعیض وجود دارد.”

او حتی از این هم فراتر رفت: “در دولت من با هدف قرار دادن کارآمدی دولت، هیچ سقفی برای حضور خانم‌ها در مسؤولیت‌ها و در همه سطوح قائل نیستیم. حتی ممکن است اولویت خاص قائل شویم که بعضی ها به عنوان تبعیض مثبت از آن یاد می‌کنند. ولی من ترجیح می‌دهم که بگویم خانم‌ها باید از یک امتیاز و اولویت خاص برخوردار باشند تا سال‌ها، برای اینکه حقوق تضعیف شده گذشته جبران شده و در یک سطح برابر قرار بگیرد.”

اما وقتی کار به مصادیق می‌کشید، جواب‌های مبهم می‌داد. در گفت‌وگو با هفته‌نامه چلچراغ از او پرسیده شد که نظرش درباره ورود بانوان به استادیوم‌ها چیست. معین جواب داد: “من گفتمان و ادبيات و پارادايمي را كه در آن به دولت جديد نگاه مي‌كنم، يك جريان جديد است. در دولت گذشته بحث توسعه اقتصادي مطرح شد. در دولت بعد مسأله توسعه سياسي. گفتمان ما گفتمان علمي است و توسعه علمي ايران مدنظر است. اين بدان مفهوم است كه بايد كارشناسي علمي و بحث كنيم و با كارشناسي علمي اجرا كنيم. بايد ديد حقيقتاً كارشناسان چه حكمي را در اين مسأله‌اي كه گفتيد مطرح مي‌كنند.”

از طرفی، الهه کولایی به عنوان سخنگوی ستاد انتخاباتی معین انتخاب شهده بود که در نوع خود بی‌سابقه بود. این موضوع با واکنش‌های منفی اصولگرایان هم مواجه شد و حتی کولایی را به میزگرد تلویزیونی راه ندادند چرا که نمایندگان سه کاندیدای دیگر تمایلی به بحث با یک زن نداشتند!

این پزشک اصفهانی که سابقه ریاست دانشگاه و تصدی وزارت علوم را هم در کارنامه داشت، در تبلیغاتش به جوان‌ها هم اهمیت زیادی می‌داد: ” از اصلي‌ترين دغدغه هاي من در جامعه امروز، جوانان هستند و به همين دليل يكي از مهم‌ترين انگيزه‌هاي من براي ورود به عرصه، اهتمام به امور جوانان است. چه از نظر مشاركت دادن آنها در مديريت ها و چه از نظر دفاع از حقوق اجتماعي آنها و چه از نظر سرمايه گذاري روي منابع انساني و جمعيت جوان كشور و اولويت هايي كه در زمينه جوانان بايد رعايت شود.” (گفت‌وگو با همشهری ماه)

در مصاحبه با روزنامه توسعه هم درباره تشکیل کابینه گفت: ” رويكرد من جوان‌گرايي است، يعني در شرايط قابل مقايسه آن كسي كه از خلاقيت و انرژي جواني برخوردار است در اولويت خواهد بود.” مصاحبه‌کننده هم بلافاصله پرسید که “فكر نمي‌كنيد اين بحث جواني بيشتر براي راي آوردن است؟” و جواب شنید: “من بيشتر از آنكه به سن فرد توجه كنم، به فكر فرد توجه مي‌كنم. به عنوان مثال، امام به نظر من داراي فكر جوان بود. منتها حفظ موازنه بين نيروهاي جوان و سالخورده از نظر سني را يك اصل مي‌دانم و تجارب ارزشمند و تفكر و خلاق مكمل يكديگرند.”

در نهایت این کاندیدای ریاست‌جمهوری که عطالله مهاجرانی او را “صدای آزادی” نامیده بود، حدود چهار میلیون و 80 هزار رای یعنی نزدیک به 14 درصد آرا را مال خود کرد و موفق نشد به دور دوم انتخابات راه پیدا کند.

حضور جوانان و به ویژه زنانی که در عرف مسوولان جمهوری اسلامی بدحجاب نامیده می‌شوند، در ستادهای انتخاباتی معین قابل توجه بود و به نظر می‌رسید قرار بود حاوی پیامی برای نسل جوان باشد (عکس: 1 – 2 -3 ). این موضوع در دور دوم انتخابات در ستادهای هاشمی رفسنجانی هم دیده شد.

مشکل مردم ما، مشکل موی بچه‌های ما

محمود احمدی‌نژاد، پدیده انتخابات ریاست جمهوری در سال 1384، عموما محصول به میدان آمدن طبقات فرودست اجتماع و رای‌دهندگان در شهرستان‌های کوچک و روستاها معرفی می‌شد. آن هم در شرایطی که معین و پس از او هاشمی رفسنجانی، تاکید و توجه ویژه‌ای روی آزادی‌های فردی و مطالبات نسل جوان داشتند. در این راه، به جوانان هشدار داده می‌شد که با آمدن احمدی‌نژاد فاتحه آزادی‌های اجتماعی ایجاد شده در دولت‌های خاتمی خوانده است. در این جا بود که احمدی‌نژاد و مشاورانش به میدان آمدند.

احمدی‌نژاد در بزنامه زنده تلویزیونی با خنده عنوان کرد: “واقعا الان مشکل مردم ما مشکل موی بچه‌های ماست؟ موهاشون رو هرجوری دوست دارن میتونن بزنن، به من و تو چه ربطی داره؟… چرا مردم رو کوچیک می‌کنید و عنوان می‌کنید که مشکل بزرگ مردم ما اینه که جوون‌های ما مدل موشون رو چه شکلی بذارن و دولت هم نمیذاره. شان دولت اینه؟ شان مردم اینه؟ این توهین به مردم ماست… الان مشکل کشور ما اینه که فلان دختر ما فلان لباس رو پوشید؟”

مهدی کلهر، مشاور و نماینده احمدی‌نژاد در مناظره تلویزیونی هم با موی بلند ظاهر شد و وقتی نماینده هاشمی رفسنجانی هشدار داد بسیاری از افراد حاضر نخواهند شد با دولت احمدی‌نژاد کار کنند، گفت: “من به این تیمی که آقای مرعشی اشاره می‌کند پیشنهاد می‌کنم استراحت کنند و ببینند بچه‌هایشان، این جوان‌ها چه کار می‌کنند…”

برچسب‌های HASHEMI 2005 و حضور پررنگ دختران و پسران در ستادهای هاشمی رفسنجانی هم سودبخش نشد(عکس: 1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 5 ) و نتیجه انتخابات آنی شد که همه می‌دانیم.

انتخابات ریاست جمهوری 1388

سربازی حرفه‌ای

محسن رضایی با تجرب انتخابات قبلی در این انتخابات شرکت کرده بود. این بار در برنامه‌هایش وزن اقتصاد بیشتر بود اما یک وعده به شدت جوان‌پسند هم در چنته داشت: ” خدمت سربازی را یک ساله می‌کنم”.

او که روی موضوع جوانان بیکار، تاکید ویژه‌ای داشت تغییر شیوه خدمت نظام وظیفه را یکی از اصلی‌ترین برنامه‌هایش معرفی می‌کرد: “به دنبال آن هستم تا مسئله سربازی را به شغلی برای جوانان تبدیل کنم که راهکار بنده در نظر گرفتن خدمت سربازی یک ساله برای جوانان است. برای رفع کمبود سربازان در کشور هم با در نظر گرفتن سربازی های سه ساله و پنج ساله این مسئله را به شغلی برای جوانان تبدیل خواهم کرد.”

و یا در جای دیگر گفته بود: ” ايده‌ من درباره جوانان با پول توجیبی دادن به جوانان و مردم متفاوت است چرا که معتقدم با این پول‌دادنها تنها می‌توانیم یک وعده غذاي ديگران را تامين كنيم و باز هم مشکلات مردم حل نمی شود.”

شاید بیشترین کاندیدایی که مدام از لفظ جوان استفاده می‌کرد، همین سردار سابق سپاه و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که البته در انتخابات، خیلی به کارش نیامد. فرمانده پیشین سپاه به کارگیری فرماندهان جوان در جبهه‌های جنگ را هم شاهد این توجه می‌گرفت. او در دوره پیش روی انتخابات هم باز تاکید بسیاری روی جوانان دارد و می‌گوید که ” بخشی از امیدم بعد از توکل به خدا این جوانان است که امروز مدرک دارند و تحصیلاتشان را انجام دادند و آماده یک خیزش بزرگ هستند.”

جمع کردن گشت ارشاد و وزیر زن

میرحسین موسوی 67 ساله که از نسل اول انقلاب محسوب می‌شد، توجه ویژه‌ای به ارائه برنامه‌ها و وعده‌های مورد توجه جوانان داشت. حربه تبلیغاتی مشاورانش در استفاده از رنگ سبز حسابی مورد توجه جوانان قرار گرفته بود و در مواردی مانند گشت ارشاد هم موضاع صریحی می‌گرفت: “رئيس جمهور شوم گشت‌هاي ارشاد را جمع مي‌كنم.”

او عنوان کرده بود که “پروژه امینت اجتماعی اثرات سوء دارد و تامین کننده اهداف نظام ما نیست. همه مسایل اجتماعی با تکیه بر مزیت های ما در اعتماد به جوانان و زنان باید تهیه شودو به صورت آمرانه و خشن هر نوع برخوردی که داشته باشیم آثار مثبتی نخواهد داشت.”

مهدی کروبی هم به عنوان مسن‌ترین کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته از جوانان غافل نبود و در وعده‌ای مشابه عنوان کرده بود اگر رییس‌جمهور شود حتی لزومی ندارد که به ناجا بگوید این برنامه را متوقف کند و آنها خود به خود می‌فهمند که باید گشت ارشاد متوقف شود.

استفاده از زنان در سمت‌های معاون و وزیر هم یکی دیگر از وعده‌های مشترک موسوی و کروبی بود و کروبی در بیانیه‌هایی خود را متعهد به پاسداری از حقوق شهروندی و حقوق زنان معرفی کرده بود. او حتی جمیله کدیور، معاون امور زنان ستادش را به عنوان یکی از وزرای کابینه‌اش معرفی کرد؛ اتفاقی که تا آن زمان، در جمهوری اسلامی بی‌سابقه بود. هنگامه شهیدی هم به عنوان مشاور مهدی کروبی در امور زنان انتخاب شده بود تا توجه ویژه این کاندیدا به زنان بیشتر به چشم بیاید.

میرحسین موسوی اما زهرا رهنورد را در کنار خود داشت که برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، همراه با شوهرش به سفرهای انتخاباتی می‌رفت و در کنفرانس‌های خبری مشترک و انفرادی حضور داشت.

حتی ستادهای تبلیغاتی این دو از دو خواننده زیرزمینی غیرمجاز برای تهیه ترانه‌ای تبلیغاتی استفاده کردند تا بیش از پیش همراهی با نسل جوان و روحیات و سلایقشان را نشان دهند.

اما باکس برنامه‌های تبلیغاتی احمدی‌نژاد از ویژه‌برنامه‌های مربوط به زنان و جوانان خالی بود؛ هرچند جوانان و نوجوانان در میتینگ‌های انتخاباتی‌اش حضور پررنگی داشتند.

نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری دهم به گونه‌ای رقم خورد که با مخدوش و مشکوک بودن آرا، نمی‌توان به تفسیر صحیحی از سود سرمایه‌گذاری بر روی آرای جوانان و زنان دست پیدا کرد.

کلیدواژه ها: انتخابات 92, بهروز صمدبیگی, تبلیغات, جوانان, ریاست جمهوری, وعده |  Print | نشر مطلب