با آمدن هاشمی رفسنجانی و رحیم مشائی گمانە زنیها در مورد انتخابات وارد فاز جدیدی شدە است. تحلیگران دیگر با شرایطی روبرو نیستند کە در آن بسیاری از زوایای انتخابات مبهم بود.

در حال حاضر می توان از سە محور سخن بە میان بیاوریم. محور نزدیک به رهبر، دولت و هاشمی.

تحلیلگرانی کە نگاهشان بیشتر معطوف بە مرکز است عمدە توجە خود را منوط بە بازی انتخاباتی کردەاند کە در کشمکش میان سە محور مذکور می تواند اتفاق بیافتد.

اما در طرف دیگر ماجرا عوامل دیگری نیز می تواند در نتیجە کارزار انتخابات نقش تعیین کنندەای ایفا کند. نقشی کە تضادهای هویتی می تواند در حمایت یا انکار کاندیداهای انتخاباتی نقش ایفا کند.
در این میان کردها کە در انتخابات ریاست جمهوری هموارە نگاهشان خارج از چارچوب گفتمان رسمی بودە با شرایط جدیدی روبرو هستند.

حال سوالی کە می توان پرسید این است کە حاکمیت جمهوری اسلامی کە آشکارا دو محور از محورهای انتخاباتی را در قالب فتنە و منحرف قلمداد می کند. آیا این تعبیر حاکمیت می تواند کردها را سوق دهد کە نگاهشان را معطوف بە نیروهای خارج از حاکمیت کنند؟

با مرور دوره های گذشتە شاید بتوان گفت که رفتار انتخاباتی کردها بستە بە شرایط و موقعیتی کە در آن قرار داشتند، رفتار خود را تنظیم می کردند.

بە عبارتی دیگر رفتارهای مذکور در سە قالب تحریم، بی طرفی و مشارکت نمود پیدا کرد. پس نمی توان گفت کە کردها هموارە از کارت تحریم جهت بیان خواستەهای خود استفادە کردەاند.

به هرحاال حال کردها با شرایط جدیدی روبرو هستند کە در یک طرف آن هاشمی رفسنجانی وجود دارد کە بواسطە ترور رهبران کرد در دورە ریاست جمهوری او از کمترین میزان مشروعیت میان کردها برخوردار است.

در طرف دیگر رحیم مشائی دیدە می شود کە حامل تجربە دورە احمدی نژاد است. دورەای کە بیشترین میزان از امنیت، سرکوب و اعدام در سالهای اخیر صورت گرفتە است. در همان حال کردها با گفتمان ملت مدارانە یک بعدی مشائی مشکل دارند.

اما محور سوم کە بیشتر ناظران بر این اعتقادند کە نزدیکترین محور بە رهبر جمهوری اسلامی است. بە نظر می رسد کە در قالب رفتارهای پیشین کردها قابل تعریف باشد، بە این معنا آنها اصولا با نمایندە رسمی گفتمان حاکم سر سازگاری ندارند.

مشائی و کردها

مشائی از جملە کادرهای اطلاعاتی بودە کە مستقیما مسئول پروندە کوملە، شورای تامین استان آذربایجان غربی، مسئول تدوین استراتژی نظام در قبال کردها و غیرە بودە است.

دورە حضور او در وزارت اطلاعات و در کردستان همزمان بود با دورەای کە بیشترین سرکوبها در کردستان حاکم بود. در واقع زمانی کە احزاب کرد در منطقە فعال بودند و همین فعالیتها بهترین فرصت بود تا جامعە کرد را امنیتی کرد.

هر چند در دورە احمدی نژاد شاهد اتفاق خاصی همچون خیزش مردمی یا حضور روزانە احزاب سیاسی نبودیم. اما می توان اعدام فرزاد کمانگر و بازگشت دوبارە نظامیان بە مراکز اداری کردستان را از جملە مواردی دانست کە می تواند دورنمایی از احتمال انتخاب مشائی را برای کردها مشخص کند.

از جملە مواردی دیگر کە می توان اشارە کرد اوضاع اقتصادی است. تجربە احمدی نژاد و تیم او بدترین تجربە اقصادی را رقم زد. تجربەای کە انعکاس آن در کردستان بواسطە نبود زیر ساختهای اقتصادی بیشتر احساس می شد.

در همان حال اگر نمونە کولبران کرد را در مجموعە شرایط اقتصادی قرار دهیم، میزان مرگ کولبران کرد بیشترین آمار را در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد و تیم او مشاهدە کردیم.

پس در مجموع با توجە بە سابقە حضور مشائی در کردستان و با توجە بە مجموع عوامل دیگر می توان گفت کە بعید بە نظر می رسد کە کردها چندان نگاهشان معطوف بە مشائی باشد. هر چند ممکن است وعدە خدمات اجتماعی و تکیە او بر طبقە کم در آمد بخشی از نگاە کردها را بخود معطوف کند.

رفسنجانی و کردها

رفسنجانی نام آشنائی برای کردهاست. کسی کە کردها خاطرە خوشی از دوران زمامداری او در کردستان ندارند. اسم او با ترور رهبران کرد پیوند خوردە است. این پیوند تنها برداشت کردها نیست.

اگر هنوز ترور دکتر قاسملو در دادگاهی بی طرف مورد بررسی قرار نگرفتە و حکمی در مورد او صادر نشدە است. اما دادگاە میکونوس بطور رسمی مقامات ارشد دورە زمامداری رفسنجانی را محکوم بە دست داشتن در ترور شرفکندی و یارانش در آلمان کرد.

در دورهای پیشین کە رفسنجانی خود را کاندیدای ریاست جمهوری کرد. هیچگاە کردها بە او رای نداند، حتی در دورە دوم ریاست جمهوری کردها بە رقیب او یعنی توکلی رای دادند تا بە قول خود کردها نە بزرگ را بە سیاست و رفتارهای او در قبال کردها گفتە باشند.

هر چند هاشمی با انتخاب محمد رضا رحیمی معاون حال حاضر محمود احمدی نژاد کە خود اصالتا کرد است در صدد بود کە با کردها آشتی کند. اما این آشتی با آمدن خاتمی و پس از آن احمدی نژاد هرگز صورت عملی پیدا نکرد.

چرا کە در انتخابات ١٣٨٤ ریاست جمهوری، کردها یا بە سمت احمدی نژاد گرایش پیدا کردند کە از منتقدان رفسنجانی بود یا بە سمت مصطفی معین رفتند کە حامل تجربە دوران اصلاحات بود.

گزچه می توان گفت حال کە شرایط اقتصادی مردم در شرایط بسیار وخیمی قرار دارد و هاشمی کە عملدار دوران توسعە اقتصادی است شاید بتواند نگاە اقتصاد محور بخشی از جامعە کرد را معطوف بە خود کند.

نگاه نزدیک به رهبری

این بخش از حاکمیت جمهوری اسلامی هیچگاە دارای خاستگاە یا طرفدار در جامعە کرد نبودە است. بطوری کە هرگاە کردها احساس کردەاند کە کسی یا گروهی نمایندگی گفتمان رسمی جمهوری اسلامی را بر عهدە دارد، از او دوری کردە و نگاهشان را معطوف بە نمایندە دیگری کردەاند یا در نبود امکان راە تحریم را در پیش گرفتەاند.

با این وصف کسانی را که از نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی هستند را باید در طیف گفتمان رسمی حاکمیت قرار داد کە کردها آنها را دشمنان یا مخالفان سر سخت خود قلمداد می کنند.

از مجموع موارد فوق می توان اینگونە استنباط کرد کە راە کردها از مسیر رفسنجانی، مشائی و تحریم عبور می کند.

هر چند باید گفت کە انتخابات شوراها کە همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود می تواند کردها را پای صندوقهای رای ببرد. اما این حضور را نباید در چارچوب انتخابات ریاست جمهوری قرار داد.

منبع: بی‌بی‌سی فارسی

کلیدواژه ها: ریاست جمهوری, کردها |  Print | نشر مطلب