هر کسی که از سابقه و نقش ایران در منطقه آگاه باشد به خوبی می‌داند که نظام ایران به هیچ وجه نمی‌تواند سوریه را از دست بدهد. نه رهبر ایران و نه سپاه پاسداران تحمل چنین شکستی را ندارد و به هر صورتی که محاسبه شود، هزینه‌های حمایت و حفظ نظام سوریه از هزینه‌های سقوط احتمالی این نظام بسیار کم‌تر است. از دست دادن سوریه یعنی اینکه حزب‌الله لبنان نیز به یک بازیگر محلی بدون قدرت تاثیرگذاری در جنگ یا مقابله با آن تبدیل می‌شود.

محمدعلی جعفری اعتراف کرد که «تعدادی از اعضای سپاه قدس در لبنان و سوریه حضور دارند اما این به مفهوم حضور نظامی نیست،‌ بلکه نقش آنها به ارائه کمک فکری، مشورت و حتی کمک مالی محدود است». جعفری همچنین روشن ساخت که اگر سوریه هدف حمله نظامی قرار گیرد، به دولت این کشور کمک نظامی هم خواهد کرد.

حضور نظامیان ایران در سوریه و لبنان هیچگاه مخفی نبوده است، ولی این نخستین بار است که ایران به شکل رسمی و علنی چنین حضوری را تائید می‌کند. سخنان جعفری، قطعا لغزش زبان نبوده و یک پیام واضح و روشن به اپوزیسیون سوریه و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی آن است که خواستار انتقال قدرت در سوریه هستند.

اظهارات محمدعلی جعفری یک نتیجه‌گیری ساده دارد: تاکید بر اینکه نظام سوریه از چتر حمایتی سپاه پاسداران و مشاوران آن برخوردار است، داوطلبان و جهادگران سنی‌مذهب بیشتری را به عرصه درگیری‌ها در سوریه می‌کشاند؛ به خصوص اینکه امتداد و دنباله چتر حمایتی ایران بر سر سوریه را باید در عراق و لبنان جستجو کرد

زمان‌بندی این اظهارات چند نکته را مشخص می‌کند. نخست اینکه اظهارات جعفری زمانی ایراد شد که منطقه به شدت مشغول پیامدهای فیلم توهین‌آمیز به اسلام و هدف قرار گرفتن سفارت‌خانه‌های آمریکا در چند کشور شاهد بهار عربی است. این اظهارات همچنین پس از آن صورت گرفت که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، ایران را به خاطر عدم همکاری مورد انتقاد شدید قرار داد. سخنان جعفری یک روز پس آن ایراد شد که اخضر ابراهیمی نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب به دیدار بشار اسد رفت، به خصوص اینکه نباید فراموش شود که اخضر ابراهیمی معتقد است هرگونه تغییر سیاسی در سوریه باید پس از کناره‌گیری بشار اسد از قدرت صورت گیرد. اظهارات جعفری همچنین یک روز قبل از نشست کمیته چهار جانبه منطقه‌ای صورت گرفت که محمد مرسی رییس‌جمهور مصر خواستار تشکیل آن شده بود. اگر اظهارات مرسی که در آن خواستار برکناری بشار اسد از قدرت در سوریه شده بود به مثابه ضربه‌ای محکم به اجلاس چهارجانبه بود، سخنان جعفری در حکم تیر خلاص بر این اجلاس بود.

سخنان جعفری را نمی‌توان از اظهارات چندی قبل رحیم صفوی مشاور نظامی رهبر ایران تفکیک کرد که گفت «اگر رژیم صهیونیستی دست به هر اقدامی علیه ایران بزنند، گروه‌های مقاومت مخصوصا حزب‌الله لبنان به عنوان عمق استراتژیک ما به سادگی پاسخ خواهند داد».

اگر ایران چنین نقشی را در قبال حزب‌الله و سلاح آن دارد، چگونه ممکن است اجازه دهد سوریه به عنوان حلقه وصل تهران و حزب‌الله قطع شود؟ سخنان سید حسن نصرالله را نباید از یاد ببریم که گفت حزب‌الله قادر است خسارتی قابل توجه را به اسراییل وارد آورده و جان ده‌ها هزار اسراییلی را به خطر بیاندازد.

در واقع ما در برابر یک بن‌بست دهشتناک در سوریه هستیم. نظام حاکم بر سوریه بعد از تمام آنچه انجام داده، حاضر نیست حتی یک قدم به عقب بردارد. اپوزیسیون نیز بعد از آنچه بر سرش آمده نمی‌تواند عقب‌نشینی کند. ایران نیز به سهم خود از مواضعش کوتاه نمی‌آید. کسانی که بر لزوم کناره‌گیری بشار اسد از قدرت پافشاری می‌کنند نیز بر موضع خود هستند.

اظهارات محمدعلی جعفری یک نتیجه‌گیری ساده دارد: تاکید بر اینکه نظام سوریه از چتر حمایتی سپاه پاسداران و مشاوران آن برخوردار است، داوطلبان و جهادگران سنی‌مذهب بیشتری را به عرصه درگیری‌ها در سوریه می‌کشاند؛ به خصوص اینکه امتداد و دنباله چتر حمایتی ایران بر سر سوریه را باید در عراق و لبنان جستجو کرد.

کوفی عنان از طریق ماموریت چند ماهه خود در سوریه تنها فصل دیگری بر کتاب خاطرات خود افزود. پیام‌های به گوش رسیده حاکی از این است که اخضر ابراهیمی نیز مسیر مشابهی پیش رو داشته و وضعیت در سوریه آشفته‌تر می‌شود.

غسان شربل از روزنامه‌نگاران مشهور جهان عرب و سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای الحیات است

منبع: الحیات